Bu sözcük TDK Güncel Türkçe Sözlük’te Arapça kökenli olarak geçiyor. A.Tietze ise Tarihi ve Etimolojik Türkiye Türkçesi Lugatı adlı yapıtında bir köke bağlayamamış "...'akraba' <??" biçiminde yazmış. T.Gülensoy'un Türkiye Türkçesindeki Türkçe Sözcüklerin Köken Bilgisi Sözlüğü’ne baktığımızda bu sözcüğü sözlüğüne almamış olduğunu görüyoruz. Almadığına göre bir olasılık unutmuş değilseye (veya/ya da) Türkçe kökenli olarak görmemiş olmalıdır. S.Nişanyan'ın Soyağacı Sözlüğü’ne baktığımızda, bu sözcüğü Arapçaya bağlarken şu açıklamayı yapmış olduğunu görürüz: "hasm hasım, rakip, bir hukuki işlemde karşı taraf".

Evet hasım, hısım birbirine ses olarak benzeyen sözcükler, ancak bir anlamsal örtüşmezlik söz konusu olduğu daha ilk bakışta kıpısında (anında) göze çarpıyor. Bir sözcüğü bir köke bağlayabilmek için anlambilimsel olarak bu değişimi açıklayabiliyor olmak gerekir. Benim bu konuda dilbilimsel olarak ortaya koyabileceğim bir açıklama yok, Nişanyan'ın var mı bilmiyorum? Ayrıca, bir yandan "hasım" sözcüğü Arapçadaki anlamıyla da dilimizde kullanılırken bir yandan da hısıma dönüşerek özüne aykırı bir anlamda kullanılması dilbilimsel olarak olanaksız olmamakla birlikte açıklanmaya gereksinimli (muhtaç) başkaca durumlar daha yaratmaktadır.

“Bu sözcük Türkçe bir köke bağlanabilir mi?” diye düşündüğümüzde benim usuma (aklıma) gelen kök günümüz "ısınmak" eylemliğinin düz çatısı olan "ısımak" (günümüz Türkçesiyle) köküdür. Isı- eylemine eylemlerden ad soylu sözcükler türeten -(I)m ekini uladığımızda ulaşacağımız sözcük "ısım" olacaktır. Söz konusu kök Eski Türkçede /ı/'lı değil, /i/'lidir gerçekte. Günümüz "ısı" sözcüğü "isig"den gelmedir. /i/>/ı/ dönüşümü, üstüne /g/ düşümü ile sözcük "ısı" biçimine bürünmüştür. İsilik (<isiglik) sözcüğü /g/ düşümü dışında donmuş olarak ünlü kalınlaşmasına uğramadan bu kökün günümüze gelmiş bir türemesidir.

Akraba dediğimiz kimselere doğal olarak doğuştan bir sıcaklık, bir ısıngınlık içinde olduğumuz da doğrudur. Ancak, sözcüğün niye “ısım” değilde “hısım” olduğunu, sözbaşı /h/’yi dilbilimsel olarak açıklayabilmemiz gerekir. Benim bunu açıklayabilecek bir bilgim olmamakla birlikte "ısın-" eylemi için Gülensoy'un adı geçen sözlüğündeki açıklamasına baktığımızda varsayımsal olmakla birlikte /h/'li bir kök belirtmiş olduğunu görürüz: "ısın- (sıcak duruma gelmek) < isi- (<*hisi-).".

Benim sizlere aktarabileceklerim dahası söyleyebileceklerim burada bitiyor.

İlk iletide gelinen durakta hısım sözcüğünün *hisi- eyleminden geldiğinin kanıtlananabilmesi için eski Türkçe döneminde "hisim/hısım" türü bir sözcüğe denk gelinmesi gerekmektedir. Sanırım böyle bir bulgu yok.

Dostum, böyle bir bulguya şimdiye kadar rastlamadım. Bu dediğiniz şekilde geriye götürmek aşırı bir zorlama olur.

Dostlar arasında (Türkoloji eğitimi alanlar) bu tür yaklaşımlarla sonuca varma çabasını "çok vahşi bir etimolojik çalışma" olarak nitelendiriyoruz.

HISIM sözcüğü çok bariz bir yapıda Arapçadır.

Selam ve saygılarımla

Dostum, böyle bir bulguya şimdiye kadar rastlamadım. Değerli ve güzel çalışmanızı, araştırmalarınızı, sürekli sorgulamalarınızı takdirle karşılıyor, sizi candan kutluyorum. Keşke dediğiniz gibi bir ilinti olsa. Bu dediğiniz şekilde geriye götürmek aşırı bir zorlama olur.

Dostlar arasında (Türkoloji eğitimi alanlar) bu tür yaklaşımlarla sonuca varma çabasını "çok vahşi bir etimolojik çalışma" olarak nitelendiriyoruz.

HISIM sözcüğü çok bariz bir yapıda Arapçadır.

Selam ve saygılarımla

Ne yapayım gönüldaş, usuma takılan bir durum olduğunda kurgulamadan duramıyorum, birazda alaylı olduğumuz için bu gibi durumlar daha çok olabiliyor. Ancak yine de elimden geldiğince bilimsellik ilkesinden uzaklaşmamaya da önem veririm ki öbür türlü bir sözcüğü Türkçelemek kendini kandırmaktan öteye gitmez.

Değerli dostum keşke mektepli olanların çoğu senin kendince "alaylıyım" demen kadar samimi ve bilinci olabilseler. Senin değerli çalışmaların, irdelemelerin onların çoğunu satın alır.

Yalnız bir ricam olacak: Bilirim senin ne kadar tevazu sahibi olduğunu. Fakat öyle kişiler var ki senin mütevazılığın karşısında haddini aşarlar. Dolayısıyla lütfen bu kadar mütevazı olma.

Sonsuz selam ve saygılarımla