Merhabalar. Öbe?imizdeki geleneksel üç günlük azami misafirlik süremi doldurmu? biri olarak, yapylmy? olan önerilere yönelik fikirlerimi sunmanyn ötesinde daha etken bir katky sa?lamam gerekti?ini dü?ündüm

Ne olabilir diye dü?ünürken bir sohbet esnasynda kafama takylan potansiyel sözcü?üne kar?ylyk oalrak "özdevar" kelimesi geldi aklyma. Bildi?iniz üzere potansiyel sözcü?ü, kendi içinde varolan ancak henüz dy? ortama akmamy? durumlar için kullanylmakta.

Örne?in potansiyel bir hyrsyz, henüz bir hyrsyzlyk eylemi yapmy? olmamakla beraber her an o eylemi yapacak olasyly?y ya da dürtüyü ta?yyan ki?idir. Ya da eski fizik derslerinde gördü?ümüz potansiyel enerji, kinetik ya da ba?ka bir enerjiye dönü?me olasyly?y ve dinami?i bulunan, ancak etken olmayan bir enerji tanymydyr.

Görünmese, dy?a vurulmasa bile "özünde var"dyr. Böylesi bir sözcük için ses aky?y da ho?uma giden özdevar sözcü?ü bana uygun ve mantykly geldi. Bilmem sizler ne dü?ünürsünüz?

Bunlara ek olarak, özdevar kelimesinin kysa birimlerden olu?masy ve güzel sesaky?y, beni sözdizimsel olarak benzer di?er kelimelere yöneltti. Bir çe?it "tümdengelim" prensibiyle; örne?in özdevar sözcü?ünün yapysyna benzer ?ekilde özdeyok ya da özdebir gibi yabancy bir kelimeye kar?ylyk olma özdevaryna(potansiyeline) sahip sözcükler geldi aklyma.

Örne?in; özdevar sözcü?ü nasyl özünde varolan ancak dy?a çykmayan bir ?eyi ifade ediyorsa, özdeyok kelimesi de aksine dy?ta görünen ancak aslynda gerçek olmayan bir durumu ifade edebilir. Halihazyrda böylesi bir yabancy men?eli kelime varsa (sahte,sahtekar,fake gibi) onu kar?ylamak için de kullanabiliriz. Ayny ?ey özdebir sözcü?ü için de geçerli olabilir. Örne?in ayny atadan gelen ancak süreç sonucu farklyla?an elemanlary ifade eden bir sözcük yerine geçebilir. Bu konudaki de?erli görü?lerinizi bekliyorum.

Son olarak, benden daha tecrübeli olan siz de?erli söz türetmenlerine (?) sormak istedi?im bir ?ey var. Bu ?ekilde, özgün ve sa?lam bir bütünlük arzetti?ine inandy?ymyz serbestçe ve hedef belirlemeden türetilmi? kelimelere yabancy hedef sözcük bulma (özdeyok -> sahtekar gibi)
gibi bir yöntem var mydyr, varsa sakyncalary ya da yararlary neler olabilir?

Saygylarymla

NOT: Bu fikirleri aklyma gelir gelmez yazma dürtüsüyle aktardym ve dolayysyyla bir ara?tyrma yapmadym. Halihazyrda bahsetti?im sözcükler kar?ylyk olarak önceden sunulmu?sa fikir sahibinden özür dilerim. Mahcup olmak istemem.

Merhaba Oğuzhan Bey,
Yazdıklarınızı büyük bir keyifle okudum ve aramıza katılmanıza çok sevindim. Değişik fikirleriniz var, fikirleriniz hakkındaki düşüncelerimi her konu başlığı altına yazacağım ama o konulara girmeden evvel belirtmeliyim ki bunları ifade etme biçiminizi çok beğendim. Dilinize sağlık.

Potansiyel kelimesinin karşılığı olarak aklınıza özdevar kelimesinin gelmesi etkileyici. Potansiyeli olmak denince insanın özünde olan bir güçten, bir yetenekten, bir özellikten bahsediliyor bence de. Ben dil bilimci değilim, özdevar kelimesinin dilimiz kurallarına uygunluğu konusunda birşey diyemem. Ama şunu söyleyebilirim, senin benim kafamda potansiyel kelimesi ile öz kelimesini eşleştirmen sonucunda, artık "Potansiyeli var." demek yerine belki hemen "Özdevarı güçlü" , "Özdevarına sahip." diyemem ama kesinlikle ve rahatlıkla "Özünde var." diyebilirim ya da "Potansiyel suçlu" yerine de "Özde suçlu" diyebilirim. Bunu da şu yüzden söylüyorum: Kelime türetmeye çalışırken ortaya çıkan kelimeler, bu kelimelerin kendileri yerleşemese bile kafamızda oluşturduğu imgeler ile yabancı kelimelerin kullanılmasını engelleyebiliyorlar. Aslında zaten var olan kelimelerimizi bizlere hatırlatarak ve kullanımdaki yabancı kelimeler ile eşleştirerek, yabancı kelimelerin kullanılmamasına sebep olabiliyorlar. En azından, benim açımdan, potansiyel kelimesi için böyle bir sonuç gerçekleşti. Artık kimsenin potansiyeli yok, herkesin özünde var. Özünde olan güç, yetenek, kötülük vs. olabilir. Demek ki sözcük türetmek, buna uğraşmak, bulunan sözcüklerin kendileri yaşamasa bile son derece mantıklı. Teşekkürler. Bu arada "Bulduğunuz kelimeler güzel değil, yaşamaz ama olsun yine de işe yarayacak." demek istemiyorum, sakın yanlış anlamayın, kelimeleri çok beğendim. Bu açıklamalarım, kelimeleri görünce aklından "Ne tuhaf kelimeler ! Hiç olmasa, keşke kelime üretmeseler. Hepsini unutalım gitsin, böyle kalsa ne olur sanki. " diye düşünceler geçenler için, kesinlikle sizin için değil.

Dil bilimcilerin özdevar, özdeyok kelimeleri ve özdevarına sahip olmak eylemi ile ilgili fikirlerini ve diğer sorduğun sorulara verecekleri cevapları merakla bekleyeceğim.

Saygılarımla,
Esra

Bilim üzerine yazılmış bir yazıda, bilim teknikte veya oktay sinanoğlunun bir kitabında karşılaşmıştım.(kaynağını tam hatırlayamadım)potansiyel varlığın içinde bulunan gizlenmiş ancak bir etki nedeniyle ortaya çıkabilen veya o canlının içgüdülerinden eğiliminden veya cansız varlığın fiziksel özelliklerinden ortaya çıkan şey. işte buradan yola çıkarak potansiyel için gizil sözcüğü önerilmişti. Gizil, o insan, canlı, kurum, cisim vb. içinde var olan ve o an için gizli kalmış ancak uygun koşullar oluştuğunda ortaya çıkacak olan potansiyele eş anlamlı olarak kullanılmıştı.


gizili yüksek olan bir öğrenci.(öğrencinin başarılı olma olasılığını yüksekliği için)
bu şirket ileride iyi bir çıkış yakalyabilir.Bu şirketin potansiyeli var.(yine başarı için yüksek olasılığı anlatıyor.)
Yerden 100 metre yüksekteki varilin gizil enerjisini şöyle hesaplayınız
(gizil enerji varilin yere göre gizli bir enerjisi olduğunu gösterir ve varili tutan düzeneğin varili bırakması durumunda ortaya çıkarak cisim üzerine etki etmeye başlayacaktır.)

Kod:

[u]Potansiyel; Uygun koşullar oluşana kadar ortaya çıkmayan kendisini gizleyen uygun koşullar oluştuğunda ortaya çıkan iş yapma eğilimidir [/u]

bu nedenle "gizil" demeliyiz diye düşünüyorum.

Bu yabancı sözcüğün karşılığı uzun zamandır dilimizde gizil güç olarak geçmekte. Fakat gizli güç bence en uygunudur. Nitekim ben yazdığım yır ve yazılarda bunu severek kullanıyorum.

"Gizil güç" sözcü?ü ile birkaç yerde bende kar?yla?tym. Sanyrym Çolpan.e.a. arkada?ymyz eksik hatyrlyyor. Bende Türkalp arkada?ym gibi "gizil güç" diye biliyorum. Türkalp arkada?ym yyr ne demek? Bizi bilgilendirebilir misin?

Merhaba Dostlar

Fizik bölümü mezunu olaraktan bende elimde olanları size aktarmaya çalışacağım. Evrenkentte okurken 2. sınıftan itibaren etkin olrak hem ders notlarımı Türkçe kelimelerele yazdım hem de çevremdeki arkadaşlara ve hocalara bu konuda uyarılarda bulundum. Bu sırada sağolsun çok babacan (Prof) bir hocam bana 1983 yılında TDK' dan çıkmış olan (yazarlarından birisi olan Rauf NASUHOĞLU hocamın hocasıdır) sözlüğü verdi.

Bu sözlükte potansiyel kelimesine karşılık erkil kelimesini önermişler.

Biraz düşününce bunun en anlamlı bu olacaktır.

Fiziğin Klasik İşleybilim(mekanik) alanından tutunda Nicemler(kuantum) işleybiliminde bile erkil alan(potansiyel alan) yapısı çok kullanılır.

Fizikte genellikle parçacıkların hareketi erkil alan içinde incelenir. Çünkü en ufak bir hareketlilikte bile bu alan da değişim olur. Her yerde alan dengelidir. Suyun içindeki ağaç parçasına benzetebilirsiniz. Yani yüküncüğün(elektronun) hareketi erkil kuyularda incelenir.

Ata erkil aileye gelecek olursak. Her yerde bütün değerler aynıdır. En ufak bir değişkenlik(yani farklı davranış) hemen belli olur. Tıpkı Erkil alandaki gibi...

Saygılarımla

NOT: Bu sözlük ve aynı yıllarda çıkarılmış olan diğer sözlükler tam aradığımız sözlüklerdir. Kütüphanelerde bulabilirsiniz. Bende Biligsayara aktarılmış olarak sadece FİZİK TERİMLERİ SÖZLÜĞÜ'ndeki dizin kısmı mevcuttur.

Yır Eski Türkçe'de şiir kelimesinin türkçesidir. Ayrıca "Şarkı. Türkü." anlamarını da kazanmıştır. Ben onun için klip karşılığı olarak "IRKARAM" sözcüğünü düşünmüştüm. Ir yır sözcüğünün öbür biçimidir. Karam ise halk arasında "görünüm" demektir ve kara- "bak-" eyleminden gelir. Bilindiği gibi hem şarkının hem türkünün hem de şiirlerin klipleri vardır.

(Sevgili Ebubekir arkadaşım. Verdiğim sözü yerine getiriyorum.)

Arkadaşların yukarıda ilettiği önerileri de algılayarak buraya görüşlerimi aktarmak istiyorum.

Potansiyel kavramı hakkında araştırmalarımın sonucu:

Kök kavram:
'potenz' : (Latince:potens) : Kuvvet, yetenek, güç
potent (Latince: potens): kuvvetli, güçlü
potensiyel(Son Latice dönemi: potentialis, buradan Fransızcaya (potentiel) olarak geçmiştir): mümkün, olası, muhtemel(sıfat)
potensiyal (Son Latince dönemi: potentialis): varolan güç(isim)


Demek ki burada üç kavram var.

potent (sıfat) : güçlü/gücü varola
potansiyel (sıfat) : mümkün, olası, muhtemel
potensiyal (isim) : halihazırda varolan güç, kuvvet

Önerdiğim 'özgüç' kavramını buradaki 'potensiyal' kavramına karşılık olarak düşünmüştüm. Yanılmış sayılmam.
Zira, 'potensiyal' içimizdeki hazır varolan yetenek, güç ve olanakları
kasteder. Geriye sadece istek, istem kalır ki, içimizdeki yeteneğimizi ve gücümüzü ortaya koyduğumuz an 'özümüzdeki varolan güç' anlamından
'özgüç' kavramına ben sıcak bakıyorum.

Potent kavramı yerine : Özgüçlü
potansiyel kavramı yerine: olası, mümküm muhtemel özgüçlü
açıklamaları doğrultusunda öneriler getirebiliriz.

Bu arada arkadaşların yukarılarda önerdiği kavramları da gözönüne alalım.

Kullanımda olduğu belirtilen ve önerilen 'gizil güç/gizilgüç kavramı da oldukça uyumdar.

Öneri ve yorumlarınızı bekliyorum.


Saygılar ve selamlar

potansiyel: gizilgüç
bir çok dilci kitabınba bu karşılığı kullanılmış. sözcüğü karşılıyor.bence de yeterince güzel...

Evet dostum, ben de syca ak bakyyorum bu kavrama ama bunu
'potensiyal'
için kullanmamyz gerekir.

Bir de potensiyel kavramy var. Aralarynda fark var ve farkly kullanmamyz gerekir.
Siz ne dersiniz?

Ayryca 'performans' daha önce konu olmu?tu.
Bunun yerine 'özgüç' kavramyny kullansak nasyl olur acaba. Sizin dü?ünceniz nasyl bu konuda?


Selamlar

aralarındaki ayrımı tam olarak belirtirsen sevinirim.

isim :
potensiyal (dikkat 'a' harfi)
Yani: gizilgücü var olan/mevcut olanyn.....(.Aah dilim kyrylsyn, nasyl desem...) içindeki yapma gücü, kapasitesi' anlamynda


syfat:
potensiyel(dikkat 'e'harfi)
Yani: içinde gizilgücü var olan/mevcut olanyn içindeki yapma gücü ve kapasitesinden gidilerek bir i?leve/faaliyete aday gösterilebilmesi syfaty...

(Hay Allah, amma da zor be... elin....bilmem nesi, kusura bakma, içimden geöeni yadym.)

Dostum açyklama yeterli mi?
Selamlar

Sağolasın

Sen de sağol dostum.

Ufak bir uyarı daha vereyim.

Batı dilleri arasında Latinceden/İtalyancadan ve Yunancadan çok kavram almış Almancaya
bu kavramlar

potensiyel > potenziell
potensiyal > potenzial

yazılım şekli ile geçmiş.

Belki size aralarındaki fark için bir ipucu da burdan verebilirim.

Selamlar

Sağolasın.